To pytanie niewątpliwie zadaje sobie część rodziców. Jedni odpowiadają na nie twierdząco po wielu długich rozmyślaniach, testach, rozmowach, czasami konsultacjach ze specjalistami. Inni dochodzą do wniosku, że nie i o ile jest to prawdą, można powiedzieć, że problem mają z głowy. Póki co.
Gorsza sytuacja występuje wtedy, gdy rodzice zupełnie nie wiedzą, po czym i jak mieliby to sprawdzić albo nie chcą konfrontować się z trudną czasem prawdą. Wówczas „nie widzą”, czyli zaprzeczają oczywistym niejednokrotnie sygnałom świadczącym o obecności i zażywaniu środków psychoaktywnych, czyli narkotyków.
Chcąc wesprzeć tych próbujących zmierzyć się z problemem, a także wzbudzić wątpliwość u tych pewnych, że problem nie dotyczy ich rodziny, umieszczam listę zachowań, które powinny wzbudzić podejrzenia, a przynajmniej zainteresowanie i potrzebę bliższego przyjrzenia się dziecku oraz stać się punktem wyjścia do rozmowy. Większość zachowań z listy drugiej, a więc „niespecyficznych” występuje w umiarkowanym nasileniu u wszystkich prawidłowo rozwijających się nastolatków, szczególnie w fazie buntu. Ważne są jednak intensywność, czas trwania i stabilność, czyli trwałość w czasie niektórych zachowań.
Jestem gorącym orędownikiem rodzinnych rozmów, spotkań i bliskich kontaktów z dzieckiem. Nawet pomimo tego, a właściwie głównie ze względu na to, iż nawet najbardziej opiekuńczy, zainteresowani i kochający rodzice, nie mogą w 100% uchronić dziecka przed niebezpieczeństwami i pokusami, to mając z nim dobrą, bezpieczną i ciepłą więź są w stanie szybko zauważyć, gdy przeżywa trudności oraz pomóc w stawieniu im czoła.
Zwróć uwagę na zachowanie dziecka. Powinny zaniepokoić Cię radykalne zmiany w jego sposobie bycia, a zwłaszcza:
- huśtawka nastrojów, naprzemienne ożywienie, nadmierne pobudzenie i ospałość
- nadmierny apetyt lub brak apetytu
- porzucenie dotychczasowych zainteresowań
- częste wietrzenie pokoju, regularne i nadmierne używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza
- nadmierne używanie perfum lub innych substancji zapachowych
- regularne wypowiedzi zawierające pozytywny stosunek do narkotyków
- zmiana grona przyjaciół, zwłaszcza na starszych od siebie
- krótkie rozmowy telefoniczne, prowadzone półsłówkami
- późne powroty, nagłe wyjścia z domu
- kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu
- powtarzające się zgłaszanie przez dziecko zgubień lub kradzieży przez rówieśników drobnych sum pieniędzy
- kłopty z koncentracją
- zaburzenia pamięci lub toku myślenia
- zmiany w porach spania
- agresja słowna i nie tylko w sytuacjach niestresowych
- dziwne wypowiedzi, niespójne, nielogiczne, bez związku z rzeczywistością
- nietypowe akcesoria: łyżeczki, rurki, folie aluminiowe, lufki, woreczki z substancjami, igły, strzykawki itp.
- szybkie wychudzenie lub nagły wzrost masy
- przewlekły katar, krwawienie z nosa
- przekrwione oczy, nadmiernie zwążone lub rozszerzone źrenice, niereagujące na światło
- bełkotliwa, niewyraźna mowa
- przekrwienia twarzy, krosty, rozdrapane rany, strupy
- brak zainteresowania swoim wyglądem i nieprzestrzeganie zasad higieny
- słodkawa woń oddechu, włosów, ubrania lub wyczuwalna woń rozpuszczalnika
- ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie
Mniej specyficzne zachowania, ale takie, które powinny spotkać się z zainteresowaniem rodziców:
- kłopoty w szkole (znaczne pogorszenie ocen, konflikty z nauczycielami, wagary)
- izolowanie się od innych domowników, niechęć do uczestniczenia w imprezach rodzinnych
- zamykanie sie w pokoju, niechęć do rozmów
- zamykanie swojego pokoju na klucz, gwałtowne, agresywne reakcje na próbę wejścia
- ostry bunt z łamaniem obowiązujących zasad w domu, szkole
- nadmierne reakcje na krytykę lub niewielkie nawet niepowodzenia